सामाजिक सञ्जालमा उमेर ढाँट्ने बालबालिकाको बढ्दो प्रवृत्ति: यसको असर र समाधान
तपाईंले फेसबुक, टिकटक, स्न्यापच्याट, यूट्यूब वा इन्स्टाग्राममा उमेर नपुगेका बालबालिकाले खाता खोल्न उमेर बढाएको देख्नुभएको छ?
नेपालसहित धेरै देशमा यी प्लेटफर्महरूमा खाता खोल्नका लागि कम्तीमा १३ वर्षको उमेर चाहिन्छ। तर, बालबालिकाले उमेर ढाँटेर खाता खोल्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ। अभिभावकहरू नै कहिलेकाहीँ आफ्ना सन्तानलाई खाता खोल्न मद्दत गर्छन्।
के भन्छन् विशेषज्ञहरू?
बालमनोविद् पुष्पा अधिकारीका अनुसार, बालबालिकाको उमेर ढाँटेर खाता खोल्नुले उनीहरूलाई हानिकारक सामग्री हेर्ने सम्भावना बढाउँछ। अधिकारीका अनुसार, "अभिभावकहरूले आफ्ना बच्चाको लोकप्रियता बढाउन खाता खोलिदिने गरेका छन्। तर, यसले बालबालिकाको मानसिक स्वास्थ्य र भविष्यमा गम्भीर असर गर्न सक्छ।"
अनलाइनको प्रभाव
नेपालमा धेरै बालबालिकाले सामाजिक सञ्जालमा धेरै समय बिताउने र यसले पढाइमा ध्यान नदिने जस्ता समस्या निम्त्याएको पाइन्छ। किशोर किशोरीहरूमा त साइबर क्राइम को जोखिम पनि देखिएको छ। केही घटनामा किशोरीहरूको खाता दुरुपयोग हुँदा आत्महत्यासम्मका घटना भएको छ।
समाधान के हुन सक्छ?
विशेषज्ञहरूका अनुसार, अभिभावकहरूले बालबालिकाको मोबाइल पहुँचलाई सीमित गर्नुपर्छ। "बालबालिकाले कस्तो सामग्री हेर्छन् र कति समयसम्म प्रयोग गर्छन् भन्ने व्यवस्थापन गर्न 'प्यारेन्टल कन्ट्रोल' प्रयोग गर्नुपर्छ" ।
अन्तर्राष्ट्रिय परिदृश्य
यूकेमा गरिएको सर्वेक्षणले २२ प्रतिशत बालबालिकाले सामाजिक सञ्जालमा आफ्नो उमेर १८ वर्ष वा त्योभन्दा माथि राखेको पत्ता लगाएको छ। यो प्रवृत्तिले बालबालिकालाई हानिकारक सामग्रीमा पहुँच पुग्ने जोखिम बढाएको छ।
सामाजिक सञ्जाल कम्पनीहरूले बालबालिकाका लागि सुरक्षित उपायहरू लागू गर्नुपर्नेमा जोड दिइएको छ। उदाहरणका लागि, इन्स्टाग्रामले किशोरकिशोरीका लागि "टीन अकाउन्ट" ल्याउने योजना बनाएको छ।
अभिभावक र सरकारको भूमिका
बालबालिकाको अनलाइन सुरक्षा सुनिश्चित गर्न अभिभावकले सचेत भई बालबालिकाको प्रयोग सीमित गर्नुपर्छ। साथै, सरकारले पनि सामाजिक सञ्जालमा बालबालिकाको पहुँचलाई नियमन गर्न नीतिगत कदम चाल्न आवश्यक छ।
बाल आवाजको अपिल
बालबालिकाको उज्ज्वल भविष्य र सुरक्षित वातावरणका लागि सामाजिक सञ्जाल प्रयोगमा अभिभावक र समाज सबैको भूमिका महत्त्वपूर्ण छ। यसबारे तपाईंको विचार छ भने हामीलाई लेख्न नबिर्सनुहोस्!
